Kerstgevoel in Lockdown
Het zal voor iedereen duidelijk zijn: Het wordt dit jaar een andere kerst dan anders! We mogen maar zeer beperkt mensen thuis ontvangen. Het grootste deel van de kerken biedt de kerstvieringen alleen online aan en als er al kerkgangers mogen komen, dan niet meer dan 30. Dit jaar dus geen overvolle kerstnachtdiensten waar uitbundig het ‘Eer zij God in onze dagen’ wordt gezongen.
‘Daar gaat m’n kerstgevoel’ hoorde ik iemand zeggen, toen bekend werd dat we opnieuw in lockdown gingen. Kan je nog wel Kerst vieren als je niet meer naar de kerk kunt op kerstavond of kerstmorgen om je te warmen aan de fraaie kerstliederen en kerstmuziek? Ik moet toegeven dat de huidige situatie mij ook een vervreemdend gevoel geeft. Al vanaf maart van dit jaar ga ik, vanwege mijn gezondheid, niet meer voor in ‘live-vieringen’. De vieringen waarin ik zelf voorga, neem ik op en prijs me gelukkig met de muziek en zang van een meer dan voortreffelijk kerkmusicus en twee goede zangers. Maar toch…………… er is afstand. Die afstand zal er ook zijn tijdens de hoogtijdagen van het kerkelijke jaar rond Kerst. Op kerstavond en kerstmorgen blijft m’n toga in de kast, zoals de kerkgangers thuis blijven.
Nostalgie speel een belangrijke rol bij de vieringen met Kerst: de sfeer van een overvolle kerk, het zingen van de liederen die je als kind uit volle borst, zonder enige twijfel meezong. Misschien is dat wel het kerstgevoel. Want eerlijk gezegd denk ik niet dat de meeste kerkganger in de afgelopen jaren voor de inhoud, voor de preek kwamen. Of voor de liturgische vernieuwing. Het kerstgevoel zit in die nostalgie, de sfeer, de muziek en het licht. Dat doet iets met mensen. Veel mensen kwamen in de afgelopen jaren om zich even onder te dompelen in dat warme gevoel van vroeger.
Trouwens, de evolutie gaat door, ook in de kerk. De kerk staat niet stil. We zingen tegenwoordig andere liederen. God wil niet alleen geëerd worden in het idioom uit de jaren ’30, ’60 of ’80 van de twintigste eeuw. Die eeuw is al weer even voorbij. Zelf zoek ik naar vernieuwing in liedtaal en in muziek. Ik wil graag op een maatschappelijk betrokken wijze liturgie vieren. Daarvoor zoek ik naar moderne, aansprekende teksten. Eigentijdse geloofstaal, met beeldspraak die nieuwe wegen zoekt om het onzegbare te naderen. Geen uitsluiting of veroordeling, maar uitnodiging en verbinding. Liederen die verrassend en origineel verwoorden wat mensen geloven en hoe zij zich verbinden met het doorgaande verhaal van God met mensen. In taal van heling, verbinding en bevrijding.
En dat kerstverhaal, nou dat is helemaal niet zo’n gezellig verhaal. Het evangelie vertelt over een keizer die een jongetje wil vermoorden, een tienermoeder met een vaag verhaal die onder druk van bureaucratie vanuit een achtergestelde regio op pad moet met haar man, outcasts die nergens terecht kunnen. En dat is hoe de Messias, de redder van de wereld, geboren wordt. Gezellig is anders. Ook vandaag is de wereld een angstige plek, waar de onzekerheid en angst groot is vanwege de coronapandemie, waar tirannen tekeergaan, de kwetsbare mens het onderspit delft. De bijbel vertelt hoe God alles omdraait. God komt van zijn troon, en vraagt iedereen om hetzelfde te doen. Daarbij gaat om geloofwaardigheid en authenticiteit.
Mijn kerstgevoel zit niet zozeer in de nostalgie, de sfeer, de muziek en het licht. De geboorte van het kerstkind is het begin van het levensverhaal van de man die zich helemaal richtte op de Eeuwige, op het goede leven. Hij liet zien hoe zeer je elkaar kunt stimuleren op die zoektocht naar leven op de adem van de Eeuwige. Hij gaf ons een kompas om ons leven richting te geven. Voorbij aan al het cynisme en onbehagen van deze tijd mogen we op zoek gaan naar die dingen waar de stem van de Eeuwige voet aan de grond krijgt. Dat geeft een heel ander kerstgevoel………………